تاريخچه شهرستان نور مازندران از ويكي‌پديا، دانشنامهٔ آزاد. شهرستان نور يكي از شهرستانهاي استان مازندران ايران است. اين شهرستان درمركز استان واقع شده است و مركز آن شهر نور است. نور يكي از قديمي ترين نواحي شهرنشين طبرستان ( مازندران كنوني ) بوده كه به گواهي تاريخ ، رستمدار نام داشته است . تميشه نام پايتخت بخش ساحلي حكومت رويان بوده كه بناي كنوني شهر نور بر آن قرار دارد . نام ديگر قديمي آن كه حتي ساكنان كنوني آن نيز گهگاه به جاي نور به كار ميبرند ، سولده است . نام كنوني نور از رودخانه نور گرفته شده كه از كوههاي البرز سرچشمه ميگيرد و به رود هراز ميپيوندد.البته اقوال ديگري در خصوص وجه تسميه نور وجود دارد كه عبارتند : الف تقسيمات كشوري اين شهرستان داراي سه بخش مركزي ، بلده و چمستان ميباشد . بخش مركزي شامل شهرهاي نور ( مركز شهرستان ) ، رويان ( علمده )و ايزدشهر مي باشد و از روستاهاي مهم آن رستم رود ، تاشكوه عليا و سفلي است . بخش چمستان به مركزيت شهري به همين نام كه در فاصله ۱۵ كيلومتري جنوب شرقي نور ، در مجاورت شهرستان آمل قرار دارد . بخش بلده نيز به مركزيت شهري قديمي به همين نام در ۸۵ كيلومتري جنوب شهر نور قرار دارد و پل ارتباطي ميان دو جاده مهم هراز و چالوس است . بخش بلده دهستان اوزرود دهستان تتارستاق دهستان شيخ فضل اله نوري شهرها: بلده بخش چمستان دهستان لاويج دهستان ميانرود دهستان ناتل رستاق شهرها: چمستان بخش مركزي شهرستان نور دهستان ميان بند دهستان ناتل كنار سفلي دهستان ناتل كنار عليا شهرها: نور، رويان و ايزدشهر. گردشگري مناطق ديدني اين شهرستان شامل : ۱) پارك جنگلي شهر نور ( مهندس سعيدي ) ۲) سواحل زيبا و پلاژ تفريحي در نور ، رويان و ايزدشهر ۳) قلعه پولاد بلده ۴) خانه نيما يوشيج در يوش بلده ۵) پارك جنگلي و چشمه كشپل چمستان ۶) آبشار آب پري رويان ۷) روستاي پيمط ۸) آب گرم و جنگل لاويج ۹) هتل نارنجستان ميباشد و همچنين يكي از روستاهاي اطراف پارك جنگلي و چشمه كشپل چمستان به نام " سليا كتي " ميباشد . شهرستان نور با 2675 كيلومتر مربع وسعت حدود 3/11 در صد كل مساحت استان را به خود اختصاص داده است شهرستان نور در غرب استان قرار گرفته و واز شمال به درياي خزر از مشرق به شهرستان هاي آمل و محمود آباد از جنوب به رشته كوههاي البرز و شهرستان آمل و استان تهران و از مغرب به شهرستانهاي نوشهر و چالوس محدود ميشود اين شهرستان داراي 5 شهر (نور،بلده ،رويان،چمستان،ايزدشهر) 3 بخش ( مركزي،بلده، چمستان) 8دهستان و 226 آبادي است مطابق آخرين آمار حدود 105000 جمعيت كه حدود 67 درصد روستايي و بقيه شهري ميباشد 5/3 درصد جمعيت استان را دارد. نور كه تاچند سال قبل سولده ناميده مي شد از شهرستان مهم رستمدار و يكي از مراكز ملوك استندار و رستمدار، بخشي ميان رويان و مازندران بوده است. مراكز ديدني آن عبارتند از : قلعه پولاد بلده ، بقعه متبركه آقا شاه بالو زاهد ، بقعه متبركه جمشيد كيا سلطان، خانه نيما در بلده ، پل خشتي نور و تكيه تاكر... شهرستان نور به لحاظ توسعه صنعتي و گردشگري شرايط ممتازي در استان پيدا كرده است. محصول غالب كشاورزي منطقه، برنج مي باشد جذابيتهاي منطقه گستردگي شهرستان نور از ساحل تا ارتفاعات البرز مياني ، وجود تنوع آب و هوايي، رودخانه ها وآبشارهاي طبيعي همـراه با آثار تاريخي و باستاني اعتبار ويژه اي به اين شهرستـان بخشيده كه مي توانـد در زمينه برنامه ريزي سفر كاملا" مؤثر باشند. پارك جنگلي نور : دركيلومتر 5 نور به محمودآباد و در شرق نور با مساحت حدود 4000 هكتار از اوايل دهه 50 شمسي مـورد بهره برداري قرار گرفته و از نظر وسعت يكي از بزرگترين پارك هاي خاور ميانه است . انواع گونه هاي جنگلي مانند افرا ، ممرز ، توسكا ، انجيلي و ... در آن يافت مي شود . رستوران مجهز و زيبا ، آلاچيق هاي متعدد چوبي پارك هاي بازي كودكان ، مسجد ، زمين هاي ورزشي از جمله امكاناتي است كه آن را به يكي از تفرجگاههاي مهم شمال ايران بدل كرده است . در ابتداي ورودي غربي پارك كه از جاده اصلي نور محمودآباد جدا مي شود ، سردر زيباي سنگي با ويژگي هاي معماري و پوشش چوبي ساخته شده كه ديدني است . ساحل دريا : طول خط ساحلي در شهر نور حدود 23 كيلومتر مي باشد كه به دليل دارا بودن ساحل ماسه اي ،كم عمق ، حرارت مطلوب ، آب با املاح پايين ، ساحل سازي مناسب ، ايجاد طرحهاي مناطق شناي امن براي خانمها و آقايان وامكانات رفاهي، هر ساله در فصل تابستان مسافران بي شماري را به خود جذب مي كند . آبشار آب پري : براي رسيدن به آبشار آب پري بايد فاصله 5 كيلومتري شهر نور تا شهر رويان را پيمود ، يك خيابان در وسط شهر كوچك رويان در حاشيه غربي پل و رودخانه به طرف جنوب از مسير اصلي نور به نوشهر جدا مي شود كه پس از ساخت آسفالت 8 كيلومتري در كنار رودخانه ، كوه و دره جنگلي به آبشار آب پري مي رسد ، اين مسير به نام گلندرورد و سوردار معروف است . جريان آب در شيب سنگي 60 درجه كوه منظره زيبايي را ايجاد كرده و دانه هاي سنگي در پايين جاده به طرف دره و وجود درختان جنگلي در سينه كش آن منظره رويايي را پديد آورده است . شهر بلده : شهر بلده مركز بخش ييلاقي و كوهستاني بلده در 145 كيلومتري شهر نور واقع شده است . مسير اصلي دسترسي به آن به صورت آسفالته در كيلومتر 45 جاده هراز و محور ارتباطي آمل به تهران در محلي به نام هردورود بوسيله يك پل به طرف غرب از جاده هراز جدا مي شود و پس از طي يك مسافت 55 كيلومتري به شهر بلده مي رسد. جاده در تمام طول مسير از آبادي هاي خوش آب و هوا عبور مي كند و در ادامه پس از عبور از بلده و با مسافت 55 كيلومتر در محل پل زنگوله به جاده كندوان وصل مي شود . اين شهر از لحاظ آب وهوا، مناظر طبيعي ، چشمه ها و آبشار در فصل تابستان پذيراي گردشگران زيادي است . يوش و زادگاه نيما يوشيج : يوش در فاصله 5 كيلومتري غرب بلده و در مسيري است كه منتهي به جاده كندوانمي شود. علاوه بر جذابيت هاي طبيعي، زادگاه نيما يوشيج شاعر معروف و نوپرداز معاصردر آنجا قرار دارد و همواره مورد استقبال ادب دوستان جهان است . خانه نيما كه آرامگاه وي نيز مي باشد از بناهاي متعلق به اواخر دوره صفويه است كه با ويژگي هاي سنتي منطقه كوهستاني نور ساخته شده و با پلان مربع شكل داراي يك حياط مركزي و اتاق هاي متعدد در اطراف حياط مي باشد. عناصر تزئيني آن شامل آجركاري ، گچ بري ، رنگ كاري ، خراطي ، ارسي هاي زيبا و آينه كاري است كه آثار مهم كشور مي باشد . فيل سنگي : در مركز روستاي لاويج قطعه سنگ بزرگي وجود دارد كه براثر عوامل و فرسايش طبيعي به شكل فيل نشسته بر زمين خودنمايي مي كند كه مسافران اين روستاي خوش آب و هوا از اين منظره طبيعي و منحصر به فرد نيز ديدن مي كنند . البته بعد از گذر از آب گرم لاويج با حداقل ده دقيقه پياده روي مي توانيد از فيل سنگي هم ديدن نماييد. بقعه آقاشاه بالو زاهد : اين بقعه در 3كيلومتري شرق چمستان واقع شده است . شهر چمستان در 15 كيلومتري شرق نور قرار دارد و مسير آسفالته آن از داخل شهر نور آغاز و پس از عبور از مسيري زيبا به چمستان رسيده وپس از طي 15 كيلومتر به شهر چمستان ختم مي گردد . بقعه مذكور در ضلع شمالي و مجاور با جاده قرار دارد . آقا شاه بالو از عرفاي اواخر قرن 7 و اوايل قرن 8 هجري قمري و مرشد شيخ حسن جوري چهره اصلي نهضت سربداران خراسان در عهد حكومت مغولان است . بناي آجري با گنبدي مخروطي و تزئينات كاشيكاري بر روي مرقد آقا شيخ بالو زاهد ساخته شده كه از آثار مهم تاريخي مازندران به شمار مي رود . آب گرم معدني لاويج : روستاي ييلاقي لاويج در25كيلومتري جنوب چمستان در ميان دره هاي جنگلي و زيباي البرز قرار دارد . در كيلومتر 3 چمستان به نور يك مسير زيباي آسفالته به طرف جنوب از جاده اصلي منشعب مي شود كه با عبور از پارك جنگلي كشپل به لاويج ختم مي شود . آب هاي گرم لاويج به دليل خواص بالاي درماني براي دردهاي استخوان و مفاصل و بيماري هاي پوستي همواره گردشگران فراواني را در تمام فصول سال به خود اختصاص داده است ، امكاناتي مناسب نيز در آن منطقه براي اقامت و استفاده از آب معدني ايجاد شده است. جاده چمستان به لاويج از پارك كشپل مي گذرد و از ميان جنگل عبور مي كند به همين دليل فضاي دلپذيري را براي گردشگران فراهم مي سازد . پارك جنگلي كشپل : در ابتداي جاده آسفالتي لاويج در محور چمستان به آمل قرار دارد ، حاشيه زيباي ساحل رودخانه لاويج رود ، وجود چشمه هاي پرآب با زلالي ويژه ، امكانات نسبي اقامت و پارك بازي كودكان اين پارك را به تفريحگاه مردم منطقه و مسافران غير بومي تبديل كرده است . قلعه پولاد بلده : بر روي ارتفاعات شمالي مشرف بر شهر بلده يك قلعه عظيم به چشم مي خورد كه از معروفترين و بزرگترين قلعه هاي به جاي مانده در شمال ايران است . اين قلعه تا اوايل دوره صفويه داير و مسكوني بوده و مركز يكي از مقتدرترين قدرتهاي محلي آن روز ايران محسوب مي شد. بقعه سلطان احمد بلده : در داخل شهر بلده در دامنه كوه واقع شده و دومين بناي مرتفع شهرستان نور است گنبد آن مخروطي و مصالح آن از آجر و روكش گچ مي باشد. در حد فاصل گنبد و بدنه نيز نورگيرهايي تعبيه شده و طاق نماهايي نيز اطراف آن را تزيين كرده اند . گنبد از داخل با مركب سياه زينت يافته و گچ بري هاي زيبايي نيز در آن ديده مي شود و در دو قسمت آن نقش شيري را كشيده اند كه ماري به دور كمر آنها حلقه زده است . كتيبه اي به خط كوفي وجود دارد كه دوبار نام حضرت محمد ( ص ) و حضرت علي ( ع ) را نقش كرده اند . كتيبه چوبي روي صندوق نام شيخ احمد نوري و تاريخ 1102 هجري قمري را دارد . فاصله نقاط مهم و توريستي منطقه با شهر نور ازنورتا فاصله بر حسب كيلومتر تهران-جاده كندوان ۲۴۰ تهران-جاده هراز ۲۲۰ ساري ۱۲۰ پارك جنگلي نور ۵ آبشار آب پري ۱۱ آبشار حرام او ۳۰ سوردار ۴۲ قلعه پولاد ۱۴۵ بلده ۱۴۵ يوش ۱۵۲ اوزكلا ۱۶۲ پيل ۱۷۲ لاويج ۴۰ آبگرم معدني لاويج ۴۰ بقعه سلطان احمد ۱۴۵ پارك جنگلي كشپل ۱۵ سد اليمالات ۱۱ نام قديم نور، سولده بوده‌است و اين نام هنوز در ميان اهالي نور رواج دارد. چارلز فرانسيس مكنزي كه در سال ۱۸۵۹ ميلادي از اين محل عبور كرده چنين وصفي در خصوص آن ارائه مي‌دهد. «دهكده سولده، هشتصد متر از دريا فاصله داشت.... سولده دهكده بزرگي است و ميرزا آقاخان نوري بخصوص به آن توجه داشت. اين ده دويست خانه، بيست دكان و دو حمام دارد و يك پل آجري به سه دهنه روي رودخانه‌اي به همين نام ساخته‌اند. شهر نور در يك نگاه شهرستان نور با مساحتي معادل 2675 كيلومتر مربع در غرب استان مازندران واقع شده كه شهرهاي نوشهر و چالوس در غرب ،استان تهران در جنو ب و درياي مازندران در شمال آن قرار دارند .از نظر پستي و بلندي اين شهر ستان داراي دو قسمت جلگه ايي و كوهستاني است كه به تبع آن آب و هواي معتدل ، مرطوب ، سرد را دارد پوشش گياهي شهرستان نور شامل دو قسمت جنگل و مرتع است كه قسمت جنگلي آن به وي‍ژه در فصول بهار و پاييز بسيار زيبا و ديدني است . در حال حاضر شهرستان نور داراي 232 نقطه روستايي و پنج نقطه شهري شامل شهر هاي نور ، رويان ، چمستان ، بلده ، ايزدشهر و شهركهاي مسكوني متعدد است در طول تاريخ اين سرزمين سبز موطن رجال بزرگ علمي،سياسي،مذهبي و فرهنگي چون شيخ فضل الله نوري ، علامه نوري،نيما يوشيج،ابو عبد الله ناتلي استاد ابو علي سينا ، استاد بنان ،دكتر پيروز مجتهدزاده، ،شهيدعباسعلي ناطق نوري ،شيخ علي اكبر ناطق نور ي، حاج احمد ناطق نوري ،رحمان رضايي و حامد كاويانپور بوده است شهر نور از دو جاده ارتباطي با نام هاي هراز و كندوان با استان تهران مرتبط مي شود. و نيز جاده ديگري در دست احداث است كه با عبور ازشرق شهر بلده ،نور را به شمال تهران ارتباط مي دهد گستردگي شهر نور از سواحل دريا تا ارتفاعات البرز مياني،وجود تنوع آب و هوايي ،رودخانه ها ، آبشارهاي طبيعي همراه با آثار تاريخي و باستاني اعتبار ويژه ايي به اين شهر بخشيده كه ميتواند د ر زمينه برنامه ريزي سفر و سرمايه گذاري كاملا" موثر باشد.